Cmentarz żydowski w Kaliszu na Czaszkach
stary cmentarz żydowski w Kaliszu
9 marca 1287 roku Rypinus, syn rycerza Jaśka sprzedał kaliskim Żydom wzgórze, na którym założono później cmentarz żydowski. Miejsce to nazywano żydowską górką albo Czaszkami.
Cmentarz pełnił funkcje grzebalne nieprzerwanie aż do czasów II wojny światowej. Należał do najstarszych nekropolii żydowskich na ziemiach polskich
Cmentarz został zniszczony doszczętnie w okresie okupacji niemieckiej podczas II Wojny Światowej. W latach czterdziestych XX wieku Niemcy rękoma angielskich jeńców usunęli liczące setki lat macewy. Cześć z nich wykorzystali do wyłożenia skarpy rzecznej Kanału Rypinkowskiego na odcinku od Mostu Reformackiego do kina „Apollo” i Prosny, część posłużyła do obmurowania zakonu oo. Franciszkanów na Kazimierzowskiej. Macewy wykorzystano także do budowy schodów w więzieniu na Łódzkiej. Inne okupanci potłukli, a następnie użyli do utwardzenia ulicm.in obecnej ul. Kościuszki albo Złotej
W latach 80. XX w. Fundacja Nissenbaumów wydobyła nagrobki z brzegów skarpy. Po wielu perypetiach macewy i ich fragmenty przewiezione zostały na teren nowego cmentarza przy ul. Podmiejskiej.
W latach 60. XX wieku na części terenu zajmowanego przed wojną przez cmentarz powstało osiedle mieszkaniowe, stacja Pogotowia Ratunkowego oraz Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla młodzieży niepełnosprawnej.
Miejsce to ma niezwykłe znaczenie dla wyznawców judaizmu na całym świecie, albowiem spoczywają tutaj prochy wielu wybitnych świętych mężów i rabinów. Minęły 22 lata, zanim udało się tę ugodę wypracować i podpisać. Myślę, że to bardzo ważny i dobry dzień dla Kalisza.
18 maja 2022 roku, przed Komisją Regulacyjną w Warszawie, podpisana została ugoda w sprawie najstarszego cmentarza żydowskiego w Polsce (Kalisz). Zakończono w ten sposób, po 22 latach, problem zwrotu własności terenu cmentarza.
Prezydent Krystian Kinastowski pytany przez „Wyborczą” potwierdził, że miasto sfinansuje budowę lapidarium i ohel rabina Gombinera: – Miasto zobowiązało się upamiętnić m.in. rabina. Stworzymy tam w porozumieniu z przedstawicielami gminy lapidarium, gdzie wyeksponujemy stare macewy zgrupowane na nowym cmentarzu, a także kolejne, które cały czas w różnych miejscach odnajdujemy. Stare macewy wrócą na stary cmentarz żydowski w Kaliszu.
źródło: https://kalisz.wyborcza.pl/kalisz/51,181359,28467508.html?i=0
zdjęcia udostępniła Hila Marcinkowska oraz R,SŚciesiek
