Obserwatorium Karola Malaperta w kościele garnizonowym

W kościele jezuickim w Kaliszu znajdowało się obserwatorium Karola Malaperta. Dzięki Karolowi Malapertowi i jego lunecie stał się więc Kalisz pierwszym nowożytnym obserwatorium astronomicznym w Polsce.

Najstarsze obserwatorium astronomiczne w Polsce zostało założone około roku 1613 w południowej wieży ówczesnego kościoła jezuickiego w Kaliszu. Prowadzono tam głównie obserwacje Słońca z wykorzystaniem, dopiero co przywiezionej do Polski lunety.

W kościele jezuickim w Kaliszu znajdowało się obserwatorium Karola Malaperta. Wieżę zaprojektowano tak, aby trzy wysokie okna, skierowane na trzy strony świata, pozwalały na nieprzerwane obserwacje nieba od wschodu do zachodu Słońca. Na słońcu obserwowano plamy słoneczne, które jeszcze w XVII wieku uważano za planety.

Karol Malapert, właśc. Charles Malapert (ur. 12 lipca 1581 w Mons, zm. 5 listopada 1630 w Vitorii) – flamandzki uczony i jezuita. Zajmował się przede wszystkim matematyką i astronomią. Był także autorem kilku różnych poematów.

Historia astronomicznych dokonań Karola Malaperta i jego polskich współpracowników jest dość zwięzła. Jezuita przybył do Kalisza na przełomie 1613 i 1614 roku, aby w miejscowym kolegium jezuickim wykładać matematykę. W latach 1614-1617 belgijski uczony, wraz ze współpracownikami Szymonem Peroviusem i Aleksym Sylviusem, prowadził w Kaliszu badania Słońca z pomocą lunety, która była wtedy całkowicie nowatorskim wynalazkiem.

Dzięki Karolowi Malapertowi i jego lunecie stał się więc Kalisz pierwszym nowożytnym obserwatorium astronomicznym w Polsce i to z wiekopomnymi osiągnięciami. Pasja obserwacyjna Malaperta i współpracowników oraz zmysł techniczny Aleksego Sylviusa doprowadziły do skonstruowania eksperymentalnego montażu lunety, który znany jest po dziś dzień i nosi nazwę montażu paralaktycznego. Dodatkowo ich obserwacje tarczy słonecznej są pierwszymi udokumentowanymi obserwacjami plam na Słońcu w historii. Choćby dzięki tym osiągnięciom Malapert zasługuje na solidną kartę w alei gwiazd Renesansu.