Cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła rozebrana w 1927 roku

Cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła rozebrana w 1927 roku była konsekrowana latem 1877 roku

Przeczytaj ciekawy tekst Macieja Błachowicza o Cerkwi św. Piotra i Pawła

CO BY BYŁO GDYBY nie rozebrano soboru św. Piotra i Pawła, który znajdował się na obecnym placu Jana Pawła II? Trudno się dziwić naszym przodkom, że rozebrali cerkiew. Kojarzyła się Polakom z tym o czym chcieli zapomnieć, czyli z upokorzeniem jakim było panowanie Rosji. Nie mogła tez być traktowana jako zabytek, bo w 1918 roku miała zaledwie 43 lata. Nie dostrzegano też w niej żadnych wartości artystycznych, wręcz przeciwnie uważano, że zasłania ona widok na plac św. Józefa.

Dzieło Mikołaja Chersońskiego z 1875 roku musiało zniknąć – przez wiele lat opuszczona świątynia ulegała coraz większej ruinie, a wśród prostych kaliszan krążyła legenda o białej damie ukazującej się w podziemiach cerkwi. W 1927 roku rozpoczęto rozbiórkę obiektu – wspaniały ikonostas powędrował do Poznania (można go oglądać w tamtejszej cerkwi), ogrodzenie, brama i jeden krzyż na Cmentarz Wojskowy na Majkowie a resztę wykorzystano przy budowie istniejącej cerkiewki w parku m.in. stolarkę drzwiową i okienną a nawet bizantyjskie pilastry.

W 1927 roku po tragicznym wypadku w ruinach piwnic gdy zginął jeden z robotników, rozbiórkę przerwano. W ten sposób fundamenty budowli do dziś znajdują się pod placem Jana Pawła II. W miejsce cerkwi miał stanąć Dom Przysposobienia Wojskowego im Józefa Piłsudskiego ale wybuchła wojna i udało się wznieść tylko fundamenty. W latach 1949 – 1950 Marian Sulikowski z W. Onitzchem i A. Uniejewskim wzniósł w pustym miejscu socrealistyczny Powszechny Dom Towarowy. W fundamenty wrzucono resztki zburzonego przez Niemców pomnika Strzelców Kaniowskich z placu św. Józefa. Cerkiew nie znajdowała się dokładnie na miejscu Pedetu spora część gmachu zajmowała obecny plac Jana Pawła II.

Po upadku powstania styczniowego Kalisz ponownie ustanowiono stolicą guberni. Do rozwijającego się miasta zaczęło napływać coraz więcej, często wraz z rodzinami, wojskowych, funkcjonariuszy policji oraz urzędników administracji carskiej. Dla wyznawców prawosławia cerkiew św. Jerzego, przy dzisiejszej ulicy Łaziennej, stała się zbyt mała i zrodziła się konieczność wybudowania nowej cerkwi, „godnej” gubernialnego miasta.

W roku 1875 na obecnym placu Jana Pawła II, w jednym najbardziej reprezentacyjnych miejsc Kalisza, w przestrzeni po rozebranej kamienicy zwanej „Między Nogami” rozpoczęto prace budowlane nowej cerkwi. Nadano jej monumentalny charakter, z wyraźnymi cechami architektury bizantyjskiej. Orientalna, jak na kaliskie warunki, świątynia została konsekrowana latem 1877 roku przez archireja warszawskiego Leoncjusza, w obecności generała gubernatora warszawskiego Pawła Kotzebue.

źródło:

https://kaliszczasemmalowany.pl/index.php/2024/cerkiew-w-kaliszu/

http://wkaliszu.pl/8023099/PRZEWODNIK_PO_REGIONIE_Cerkiew_prawoslawna_w_Kaliszu.html
http://www.zyciekalisza.pl/index.php?str=82&id=196848

zdjęcia cerkwi udostępnione zostały przez Tomasza Dalinkiewicza, Piotra Rondalskiego i Mirosława Przędzika