Cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła rozebrana w 1927 roku

Cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła rozebrana w 1927 roku

Przeczytaj ciekawy tekst Macieja Błachowicza o Cerkwi św. Piotra i Pawła

CO BY BYŁO GDYBY nie rozebrano soboru św. Piotra i Pawła, który znajdował się na obecnym placu Jana Pawła II? Trudno się dziwić naszym przodkom, że rozebrali cerkiew. Kojarzyła się Polakom z tym o czym chcieli zapomnieć, czyli z upokorzeniem jakim było panowanie Rosji. Nie mogła tez być traktowana jako zabytek, bo w 1918 roku miała zaledwie 43 lata. Nie dostrzegano też w niej żadnych wartości artystycznych, wręcz przeciwnie uważano, że zasłania ona widok na plac św. Józefa. Dzieło Mikołaja Chersońskiego z 1875 roku musiało zniknąć – przez wiele lat opuszczona świątynia ulegała coraz większej ruinie, a wśród prostych kaliszan krążyła legenda o białej damie ukazującej się w podziemiach cerkwi. W 1927 roku rozpoczęto rozbiórkę obiektu – wspaniały ikonostas powędrował do Poznania (można go oglądać w tamtejszej cerkwi) ogrodzenie, brama i jeden krzyż na Cmentarz Wojskowy na Majkowie a resztę wykorzystano przy budowie istniejącej cerkiewki w parku m.in. stolarkę drzwiową i okienną a nawet bizantyjskie pilastry. W 1927 roku po tragicznym wypadku w ruinach piwnic gdy zginął jeden z robotników, rozbiórkę przerwano w ten sposób fundamenty budowli do dziś znajdują się pod placem Jana Pawła II. W miejsce cerkwi miał stanąć Dom Przysposobienia Wojskowego im Józefa Piłsudskiego ale wybuchła wojna i udało się wznieść tylko fundamenty. W latach 1949 – 1950 Marian Sulikowski z W. Onitzchem i A. Uniejewskim wzniósł w pustym miejscu socrealistyczny Powszechny Dom Towarowy. W fundamenty wrzucono resztki zburzonego przez Niemców pomnika Strzelców Kaniowskich z placu św. Józefa. Cerkiew nie znajdowała się dokładnie na miejscu Pedetu spora część gmachu zajmowała obecny plac Jana Pawła II.

W 1875, na obecnym placu Jana Pawła II, w przestrzeni po rozebranej kamienicy zwanej „Między Nogami” rozpoczęto budowę cerkwi pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła

Cerkiew zbudowano w nowym miejscu  po rozbiórce kamienicy „Między Nogami”. Obiekt został zakupiony przez skarb państwa rosyjskiego we wrześniu 1874 r, od małżeństwa Nergerów, z przeznaczeniem na fundację cerkwi.

W 1947 roku,  handel detaliczny w Polsce przejęły powszechne domy towarowe (PDT). Zaprojektowanie kaliskiego PDT polecono Marianowi Sulikowskiemu, urodzonemu w 1916 r. architektowi, tworzącemu w duchu socrealizmu. W 1950 roku miejscu po cerkwi zbudowano PDT JANTAR.

Po upadku powstania styczniowego Kalisz ponownie ustanowiono stolicą guberni. Do rozwijającego się miasta zaczęło napływać coraz więcej, często wraz z rodzinami, wojskowych, funkcjonariuszy policji oraz urzędników administracji carskiej. Dla wyznawców prawosławia cerkiew św. Jerzego, przy dzisiejszej ulicy Łaziennej, stała się zbyt mała i zrodziła się konieczność wybudowania nowej cerkwi, „godnej” gubernialnego miasta. W roku 1875 na obecnym placu Jana Pawła II, w jednym najbardziej reprezentacyjnych miejsc Kalisza, w przestrzeni po rozebranej kamienicy zwanej „Między Nogami” rozpoczęto prace budowlane nowej cerkwi. Nadano jej monumentalny charakter, z wyraźnymi cechami architektury bizantyjskiej. Orientalna, jak na kaliskie warunki, świątynia została konsekrowana latem 1877 roku przez archireja warszawskiego Leoncjusza, w obecności generała gubernatora warszawskiego Pawła Kotzebue.

Los soboru pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, bo taką godność posiadała kaliska cerkiew, przypieczętowany został w roku 1919. Wówczas to zapadła decyzja o rozbiórce świątyni. W listopadzie 1928 roku zatwierdzone zostały plany budowy prawosławnej świątyni. Jeszcze tego samego roku ruszyły prace budowlane

źródło:
http://wkaliszu.pl/8023099/PRZEWODNIK_PO_REGIONIE_Cerkiew_prawoslawna_w_Kaliszu.html
http://www.zyciekalisza.pl/index.php?str=82&id=196848

zdjęcia cerkwi udostępnione zostały przez Tomasza Dalinkiewicza, Piotra Rondalskiego i Mirosława Przędzika